วัดมัชฌันติการาม 

เจ้าจอมมารดาแส โรจนดิศ เป็นธิดาพระยาอัพภันตรีกามาตย์ (ดิศ) กับขรัวยายบางเกิด วันที่ ๕ ขึ้น ๒ ค่ำ ปีมะโรง พุทธศักราช ๒๕๓๑ ถึงอสัญกรรมเมื่อ พุทธศักราช ๒๔๖๘ พระราชทาน เพลิงศพเมื่อปีขาล เดือน พฤษภาคม ปีพุทธศักราช ๒๔๖๙ เป็นเจ้าจอมมารดาในรัชกาลที่ ๕ มีพระราชโอรสและพระราชธิดาคือ
๑. พระองค์เจ้าชายเขจรจิรประดิษฐ์
๒. พระองค์เจ้าหญิงอัพภันตรีประชา (ต่อมาเปลี่ยนเป็น พระองค์เจ้าอภันตรีประชา)
๓. พระองค์เจ้าหญิงทิพยาลังการ

ในขณะที่ทรงเยาว์วัยได้มีโอกาสเดินทางมาทำบุญและอุปถัมภ์การสร้างเสนาสนะต่างๆ กับเจ้าจอมมารดาเที่ยงอยู่บ่อยๆ ในฐานะน้องสาว เมื่อเจ้าจอมมารดาเที่ยงถึงอสัญกรรมในปีพุทธศักราช ๒๔๕๖ เจ้าจอมมารดาแสก็ได้รับเป็นธุระในการทำนุบำรุง วัดมัชฌันติการาม สืบต่อมาในด้านต่างๆด้วยดี แม้การคมนาคมมาวัดจะไม่สะดวกก็ตาม หนทางไม่เคยเป็นอุปสรรคต่อศรัทธาของเจ้าจอมมารดา ในการอุปถัมภ์พระภิกษุสามเณร และการก่อสร้างต่างๆ ของวัดด้วยดีจนถึงวาระสุดท้ายแห่งพระชนม์ชีพ

ส่วนเจ้าจอมมารดาเที่ยงนั้นก็มีความจงรักภักดีจึงเป็นผู้ที่สนิทสนมในสมเด็จพระราชโอรสธิดามาแทบทุกพระองค์ ความชอบของท่านมีอีกครั้งหนึ่ง เมื่อปีกุน พุทธศักราช ๒๔๓๐ ครั้งนั้นสมเด็จพระเจ้าลูกเธอ ในสมเด็จพระบรมราชินีนาถประชวร เนื่องกันในคราวเดียวหมดทั้ง ๕ พระองค์ที่มีอยู่ในเวลานั้น เจ้าจอมมารดาเที่ยงเข้าไปเยี่ยมประชวร เมื่อสมเด็จพระเจ้าลูกเธอทอดพระเนตรเห็นเจ้าจอมมารดาเที่ยงซึ่งเป็นผู้ซึ่งโปรดปรานดังกล่าวมาแล้ว มีพระประสงค์ จะให้อยู่รักษาพยาบาล ท่านก็อยู่ช่วยพิทักษ์รักษา โดยเต็มกำลังทั้งเวลาที่ท่านมีความทุพพลภาพเบียดเบียนอยู่บ้างแล้ว ในคราวนั้นแม้ได้จัดการรักษาพยาบาลสมเด็จพระเจ้าลูกเธอโดยกวดขัน สมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอในสมเด็จพระบรมราชินีนาถก็สิ้นพระชนม์ต่อๆ กันมาถึง ๔ พระองค์ ทั้งสมเด็จเจ้าฟ้าหญิง ที่ประสูติใหม่อีกพระองค์หนึ่ง คงเหลืออยู่ในครั้นนั้นแต่พระบาทสมเด็จเจ้าน้องยาเธอเจ้าฟ้ากรมหลวงพิษณุโลกประชานาถพระองค์หนึ่ง พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเหล้าเจ้าอยู่หัวและสมเด็จพระบรมราชินีนาถต้องทรงพระปริวิตก และได้ทรงประสบความเศร้าโศกสาหัสอยู่ตลอดเวลาหลายเดือน

เมื่อทรงระลึกถึงคุณูประการของเจ้าจอมมารดาเที่ยงที่ได้อุตส่าห์เข้าไปประจำรักษาพยาบาลสมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอในครั้งนั้น จึงมีพระราชประสงค์ที่จะทรงอุปการะตอบแทนคุณของเจ้าจอมมารดาเที่ยงอยู่มิได้ขาด นอกจากการสนองพระเดชพระคุณในอุปการกิจดังกล่าวมาแล้วท่านมิได้พอใจจะไปสู่ที่ประชุมในการงาน ณ ที่ใดๆ แม้ในราชการถ้าไม่จำเป็นแล้วท่านก็ไม่ไป เวลาท่านมีกิจธุระต้องไปไหนใครจะเคารพนบนอบต่อท่านหรือเพิกเฉยเสีย หรือแม้ที่สุดจะเดินกรายท่านไป โดยปราศจากความเคารพท่านก็อุเบกขา มิได้ถือโทษให้เกิดเวรกรรมแก่ผู้หนึ่งผู้ใด ท่านรักษาอัธยาศัยอย่างนี้มาตลอดอายุของท่าน

                        แต่ส่วนพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวนั้น พระองค์มิได้ทรงเปลี่ยนแปลงพระราชอัธยาศัยต่อเจ้าจอมมารดาเที่ยงตลอดราชกาล เวลาท่านได้เฝ้าแหนเมื่อใด ก็ทรงแสดงพระอัธยาศัยทรงพระกรุณาสนิทสนมเหมือนกับเมื่อก่อนเสวยราชย์ เวลามีโอกาสที่จะพระราชทานเกียรติยศแก่ท่านได้ก็มิได้ทรงละลืมทุติยจุลจอมเกล้าวิเศษซึ่งมีสายสะพายขึ้น ก็พระราชทานแก่เจ้าจอมมารดาเที่ยงคนเดียวในเจ้าจอมมารดารัชกาลที่ ๔ ซึ่งมิได้ทำราชการเช่นตัวท่าน และต่อมาพระราชทานรัตนาภรณ์รัชกาลที่ ๔ ชั้นที่ ๒ เป็นเกียรติยศอีกอย่างหนึ่ง

เจ้าจอมมารดาเที่ยงได้สร้างวัดน้อยที่บางเขนตั้งแต่ในรัชกาลที่ ๔ วัดหนึ่ง การมาสำเร็จสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอกรมพระยาวชิรญาณวโรรส ทรงรับเป็นพระธุระผูกพันธสีมา เมื่อในรัชกาลที่ ๕ และพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯพระราชทานนามว่า วัดมัชฌันติการาม เป็นวัดพระสงฆ์ฝ่ายธรรมยุติกา การกุศลอย่างอื่นๆ ท่านได้บำเพ็ญมาเนื่องนิตย์เป็นอเนกปริยาย ท่านมักพอใจไปบำเพ็ญการกุศลมีสมทานอุโบสถศีล เป็นต้น ที่วัดมกุฏกษัตริย์มากกว่า ที่อื่น

                        เจ้าจอมมารดาเที่ยงทุพพลภาพด้วยความชราเบียดเบียนมาหลายปี อาการทรุดลงเมื่อเดือนกรกฎาคม พุทธศักราช ๒๔๕๖ กรมหมื่นพงษาดิศรมหิพาท่านแปรสถานออกไปอยู่เมืองราชบุรี กับหม่อมเจ้า ชาย สฤษดิเดช สมุหเทศาพิบาล มณฑลราชบุรีผู้เป็นหลานเมื่อท่านออกไปอยู่คราวนี้ ประจวบเวลาพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวออกไปประพาสเมืองราชบุรี ได้ทรงอุตสาหเสด็จไปเยี่ยมถึงแพที่ท่านพักอยู่ โดยทรงพระกรุณาเป็นเหตุให้เกิดความปิติยินดีแก่ท่านจนอาการคลายขึ้นได้คราวหนึ่ง แต่เพราะท่านชราอายุมาก อาการฟื้นขึ้นคราวหนึ่งแล้วก็ทรุดลงอีกต้องพากลับเข้ามากรุงเทพฯ พระโอรสธิดาและญาติวงศ์ของท่านมาช่วยกันรักษาพยาบาลอยู่ที่วังกรมหมื่นพงษาดิศรมหิป

 ประกอบกับที่ท่านเป็นเจ้าจอมมารดาชั้นผู้ใหญ่และเป็นเหล่าข้าหลวงเดิมมาจึงทรงพระกรุณาชุบเลี้ยงเจ้าจอมมารดาเที่ยง ในที่เจ้าจอมมารดาชั้นผู้ใหญ่ซึ่งทรงไว้วางพระราชหฤทัยได้บังคับบัญชาห้องเครื่องต้น เป็นผู้ตั้งเครื่อง และทรงใช้สอยการเบ็ดเสร็จต่างๆ อีกเป็นอันมากตลอดจนการที่เนื่องด้วยฝ่ายหน้า ยกตัวอย่างดังเวลาพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว มีพระราชธุระจะให้ทูลความอย่างใดในส่วนพระองค์หรืออันเป็นการฝ่ายในแก่พระบาทสมเด็จพระปิ่นเกล้าเจ้าอยู่หัว ก็มักรับสั่งให้เจ้าจอมมารดาเที่ยงขึ้นไปเฝ้ากราบทูลพระราชธุระ ถึงพระบรมมหาราชวังส่วนพระบาทสมเด็จพระปิ่นเกล้าเจ้าอยู่หัวนั้นเวลามีพระราชธุระอย่างใดในส่วนพระองค์ ที่จะกราบบังคมทูล แด่พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เมื่อเสด็จลงมายังพระบรมมหาราชวัง บางทีก็มีรับสั่งให้เข้ามาบอกเจ้าจอมมารดาเที่ยงออกไปเฝ้าที่ท้องพระโรง ให้นำความตามพระราชธุระเข้ามากราบบังคมทูลแด่พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวเนืองๆ แม้ข้าราชการผู้ใหญ่ เช่น สมเด็จพระบรมมหาศรีสุริยวงศ์ เมื่อยังเป็นพระยาศรีสุริยวงศ์ที่สมุหพระกลาโหม เมื่อพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว มีพระราชประสงค์จะทรงไต่ถามพระราชธุระก่อนถึงเวลาเสด็จออกบางทีก็โปรดให้เจ้าจอมมารดาเที่ยงออกไปถาม ท่านเจ้าจอมมารดาคน ๑ ซึ่งพระราชทานพระบรมราชานุญาติให้เข้านอกออกในได้โดยที่ทรงไว้วางพระราชหฤทัยว่าเป็นผู้ใหญ่ เช่น เมื่อครั้งพระเจ้าลูกยาเธอกรมหมื่นมเหศวรศิววิลาส ประชวร พอทรงทราบว่าพระอาการหนักก็รับสั่งออกไปกำกับตรวจตราการรักษาพยาบาลถึงที่วังกรมหมื่นมเหศวรศิววิลาศตลอดมาจนเวลาสิ้นพระชนม์ แต่ในส่วนพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวนั้น เจ้าจอมมารดาเที่ยงได้มีความจงรักภักดีมาโดยตลอดเฉพาะพระองค์ตั้งแต่ทรงวัยเยาว์ จนเมื่อทรงพระเจริญเสด็จออกไปอยู่ ณ ตำหนักสวนกุหลาบ ท่านก็ยังติดตามออกไปเฝ้าแหนสนองพระเดชพระคุณโดยความรักใคร่อยู่เสมอมิได้ขาด